Năm nguy cơ chính, lớn nhất gây ra hoặc làm nặng thêm bệnh tim mạch bao gồm: tăng huyết áp, rối loạn mỡ trong máu, hút thuốc, béo phì và lười vận động. Tập thể dục không chỉ giải quyết được tật lười vận động mà hơn thế nữa còn giảm thiểu được các yếu tố nguy cơ khác, từ đó phòng và chống được các biến chứng hiểm nguy của bệnh tim mạch như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành.
Không chỉ đến hiện tại người ta mới biết đến tác dụng của tập thể dục mà ngay từ cách đây hàng trăm năm, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, một đại danh y của Việt Nam với phương châm “Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần. Thanh tâm quả dục, thủ chân, luyện hình” đã nhấn mạnh tới tác dụng của tập thể dục đối với việc phòng bệnh. Y học hiện đại, các thầy thuốc chuyên khoa tim mạch nhận định thế nào về khiếu nại này?
Tập thể dục có những tác dụng gì?
Tập thể dục liên tục có những điểm lợi như: làm tăng khả năng dung nạp với gắng sức, giảm cân, làm giảm huyết áp động mạch (nên bộ phận được các biến chứng tim mạch do bệnh nâng cao huyết áp), làm giảm các thành phần mỡ có hại trong máu (như LDL hoặc cholesterol toàn phần), trong lúc làm tăng các thành phần mỡ có lợi (như HDL), nhờ đó làm giảm mức độ và tiến triển của xơ vữa động mạch. Đối với bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường hoặc béo phì (hội chứng chuyển hóa), luyện tập thể lực liên tục làm tăng khả năng dùng insulin của cơ thể, giúp cho việc kiểm soát tốt hơn nồng độ đường trong máu, nhờ đó làm giảm nguy cơ có hiện tượng và phát triển của bệnh đái tháo đường. Có thể thấy rất rõ việc luyện tập liên tục đã làm giảm các nguy cơ chính gây ra hoặc làm nặng thêm bệnh tim mạch như đã diễn tả tại trên. Mặc dù tác dụng của việc luyện tập thường xuyên đối với từng yếu tố nguy cơ là nhỏ, song tác dụng tổng cộng đối với nguy cơ có hiện tượng hoặc phát triển bệnh tim mạch rất đáng kể, thậm chí nhiều lúc hơn hẳn ví dụ so với tác dụng của 1 số biện pháp phòng bệnh tim mạch khác như ngừng hút thuốc lá, đánh tráo chế độ ăn hợp lý hoặc dùng thuốc dự phòng.
Hoạt động thể lực cần thích hợp với tình trạng sức khỏe.
Luyện tập thể dục thường xuyên làm nâng cao khả năng trao đổi, vận chuyển và sử dụng ôxy tại cơ và các mô của cơ thể, nhờ đó tăng khả năng đáp ứng của cơ thể với gắng sức. Điều này nhất là quan trọng với những bệnh nhân bị bệnh tim mạch, suy tim bởi vì những bệnh nhân này vốn đã giảm khả năng gắng sức. Bởi thế mà việc luyện tập thể lực là 1 trong những phần cần phải có của chương trình phục hồi chức năng của các bệnh nhân tim mạch, chẳng hạn đối với bệnh nhân đã suy tim, bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. Nhờ có chương trình tập luyện phù hợp mà những bệnh nhân này nhanh nhất trở lại đời sống sinh hoạt và làm việc hàng ngày, cố gắng rõ rệt chất lượng sống, phát triển thành tự tin nhiều hơn, ít lo lắng và ít bị stress hơn. Hơn thế nữa, các nghiên cứu khác nhau đã cho thấy nhờ có tập luyện thể lực thích hợp sau nhồi máu cơ tim mà tỷ lệ tử vong có thể giảm từ 20 tới 25%: những bằng chứng rõ rệt, chắc chắn không thể chối cãi về lợi ích của việc tập thể lực đối với bệnh nhân mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên chúng ta cần lưu ý, cho dù lợi ích rõ ràng, song tập thể lực không thể thay thế được các biện pháp điều trị khác: luyện tập đơn giản không thể làm cơ tim bóp mạnh hơn hay động mạch vành ít hẹp hơn.
Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên còn có những tác dụng khác như củng cố độ chắc của xương, giảm sự có hiện tượng của căn bệnh đau lưng, đặc biệt tại độ tuổi già.
Tập thể dục có hiểm nguy gì không?
Khi tập thể dục, rõ ràng là chúng ta phải gắng sức dù ít hoặc nhiều, vì thế không phải là không có nguy hiểm, thậm chí 1 số biến cố tim mạch có thể có hiện tượng như cơn đau thắt ngực hoặc rối loạn nặng nhịp tim. Tuy vậy, nguy cơ đó cực kỳ thấp, chỉ xấp xỉ gần là một lần xuất hiện ví dụ tập 400.000 - 800.000 giờ (hay tương đương với việc chỉ có một người bị bệnh trong số 400 - 800 nghìn người tập luyện, nếu như tính trung bình một người tập một giờ).Đối với người đã có sẵn bệnh mạch vành, dù có cao hơn, song nguy cơ này cũng chỉ sắp bằng một trong tổng số 62.000 giờ tập (hay 169 năm nếu như người đó tập 1 giờ một ngày). Những tỷ lệ quá thấp tương tự cho thấy độ an toàn cao của việc tập luyện ngay cả lúc chúng ta có bệnh tim mạch. Một điểm đáng lưu ý khác là nguy cơ biến chứng bệnh tim mạch còn thấp hơn nữa ở những người thường xuyên luyện tập. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nếu như tập thể dục tương đối đều đặn (khoảng 5 lần 1 tuần), thì nguy cơ diễn ra biến chứng tim mạch nặng trong khi tập đã giảm tới 50 lần so với những người lười vận động. Hơn thế nữa, ví dụ tính chung cho tất cả mọi người, thì đến 90% các biến cố tim mạch xảy ra lúc nghỉ ngơi, chứ không phải lúc đang vận động.
Như vậy, tập thể dục đều có thể coi là rất, rất an toàn. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên để ý tới những biểu hiện bất thường khác với mọi ngày, nảy sinh trong hoặc sau lúc luyện tập như cảm giác đau ngực (nặng tức hay ép trong ngực, lan lên cằm, cổ, vai hoặc lan xuống cánh tay), thở dốc khác thường, hoa mắt chóng mặt, choáng váng hoặc cảm giác hẫng, hồi hộp lạ thường. Nếu phát hiện thấy có, chúng ta nên đến các bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được khám và hỗ trợ tư vấn về chính sách luyện tập phù hợp. Đồng thời các bác sĩ sẽ hướng dẫn chế độ luyện tập thích hợp cho bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh tim, bình phục sau lúc đã nhồi máu cơ tim, suy tim.
Bắt đầu việc tập thể dục như thế nào?
Nếu đã sẵn có bệnh tim mạch hoặc sẵn có nguy cơ cao có hiện tượng bệnh tim mạch (tuổi trên 45 kết hợp với ít nhất 2 trong số các nhân tố sau: hút thuốc lá, nâng cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, lười vận động, béo phì, tiền sử có người thân trong gia đình mắc bệnh tim mạch trước tuổi 55), thì chúng ta cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa tim mạch trước lúc tin tưởng lựa chọn một hình thức tập luyện thể dục thể thao thích hợp cho mình. Tất cả mọi tài liệu đều cho thấy các lợi ích rõ ràng từ việc tập luyện mức độ trung bình mỗi ngày nửa giờ. Nếu chúng ta không thể gần xếp thời gian để có thể giành riêng ra mỗi ngày nửa giờ đồng hồ cho việc luyện tập thì có thể bắt đầu bằng những hình thức hết sức đơn thuần chẳng hạn chúng ta tự leo cầu thang bộ tại cơ quan hay ở khu tập thể thay vì đi thang máy hoặc cố gắng đi bộ để đi chợ mua sắm hay tới nơi làm việc (nếu gần) thay vì cứ đi xe máy.
Hướng dẫn của Liên đoàn Tim mạch toàn cầu cũng như các Hội Tim mạch khác (trong đó có Hội Tim mạch học Việt Nam) nêu rõ: Mỗi người to cần nên tham gia chơi thể thao, tập thể dục hoặc vận động chân tay tại mức độ vừa phải ít nhất 30 phút mỗi ngày đối với tất cả các ngày trong tuần. Hoạt động thể lực ở mức độ vừa tương đương với việc đi bộ với tốc độ trung bình (6-7 km/giờ) hoặc các công việc không như nhau như lao động ngoài đồng, làm việc nội trợ, đi xe đạp, bơi. Mức độ tiêu hao năng lượng cho ba mươi phút hoạt động thể lực trung bình là 600 đến 1200 calo mỗi tuần, tương đương với 3 tới 6 lần mức tiêu thụ năng lượng tối đa lúc nghỉ (MET), tức là khoảng 70 calo/giờ.
Cần lưu ý rằng tập thể lực có tác dụng tích lũy, nghĩa là tập luyện trong những khoảng thời gian ngắn trong ngày, nhưng với tổng thời gian thấp nhất 30 phút mỗi ngày cũng tác dụng tương đương như việc tập luyện thường xuyên 30 phút.
Hãy luôn nhớ rằng tập luyện thể dục, giữ gìn cơ thể cân đối có tác dụng vô cùng to lao tới chất lượng cuộc sống, đến tiến triển của các bệnh mạn tính, làm giảm nguy cơ xuất hiện và phát triển của gần như bệnh tim mạch.
ThS. Phan Đình Phong
 Bệnh nhân tim mạch tập thể dục quá sức, nguy cơ tử vong cao |  Kiểm soát tốt huyết áp:Giảm đáng kể các biến chứng tim mạch |  5 dưỡng chất bổ sung cho sức khỏe tim mạch |
0 nhận xét:
Đăng nhận xét